Historia

Pierwsza osada w okolicach Torunia datowana jest przez archeologów na 1100 r. p.n.e. (kultura łużycka). W okresie wczesnego średniowiecza, w VII-XIII w., była to lokalizacja starej osady słowiańskiej, nad brodawką w Wiśle.

Wiosną 1231 r. Krzyżacy na wysokości Nessau przeprawili się przez Wisłę i założyli twierdzę. 28 grudnia 1233 r. Krzyżacy Hermann von Salza i Hermann Balk podpisali statut fundacji Thorna i Kulma. Oryginalny dokument zaginął w 1244 roku. Zbiór praw ogólnie znany jest jako prawo kulmańskie. W 1236 r., z powodu częstych powodzi, został przeniesiony na obecne tereny Starego Miasta. W 1263 r. w mieście osiedlili się franciszkanie, a w 1239 r. dominikanie. W 1264 r. przyległe Nowe Miasto zostało założone głównie po to, aby pomieścić rosnącą liczbę rzemieślników i rzemieślników w Toruniu. W 1280 r. miasto (lub jak dotąd oba miasta) przystąpiło do Hanzy Handlowej i stało się ważnym średniowiecznym ośrodkiem handlowym.

Pierwszy Pokój Toruński kończący wojnę polsko-litewsko-krzyżacką został podpisany w lutym 1411 r., pozostawiając miasto w rękach zakonu. W 1440 r. szlachta toruńska utworzyła Konfederację Pruską, aby dalej sprzeciwiać się polityce rycerskiej. W 1454 r. Konfederacja wystąpiła przeciwko zakonnemu państwu krzyżackiemu, a jej delegacja złożyła petycję do króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka z prośbą o odzyskanie władzy nad Prusami jako prawowitym władcą. Akt założycielski został podpisany w Krakowie (6 marca 1454 r.), uznając ten region, w tym Toruń, za część Królestwa Polskiego. Wydarzenia te doprowadziły do wojny trzynastoletniej. Nowe i Stare Miasto połączyły się w 1454 roku. Mieszkańcy Toruni, zachwyceni bezwzględną eksploatacją zakonu, podbili zamek krzyżacki i rozebrali ceglaną cegłę fortyfikacji, z wyjątkiem wieży Gdanisko, która do XVIII w. służyła do przechowywania prochu strzelniczego. W czasie wojny Toruń wspierał finansowo Wojska Polskie. Wojna trzynastoletnia zakończyła się w 1466 r. drugim pokojem toruńskim, w którym zakon krzyżacki przekazał Polsce kontrolę nad miastem. Król polski nadał miastu wielkie przywileje, podobne do gdańskich. W 1473 r. w Toruniu urodził się Mikołaj Kopernik. W 1501 r. zginął w Toruniu król polski Jan I Albert, a jego serce pochowano w toruńskim Kościele św. W 1506 roku Toruń stał się królewskim miastem Polski. W 1528 r. w Toruniu rozpoczęła działalność mennica królewska. Miasto o wielkim bogactwie i wpływie, w okresie wyborów królewskich, korzystało z praw wyborczych. Sejmy Rzeczypospolitej Obojga Narodów odbyły się w Toruniu w latach 1576 i 1626.

W 1557 r., w czasie reformacji protestanckiej, miasto przyjęło protestantyzm. Za czasów burmistrza Heinricha Strobanda (1586-1609) miasto stało się scentralizowane. Władza administracyjna przeszła w ręce rady miejskiej. W 1595 r. jezuici przybyli, aby promować kontrreformację, przejmując kontrolę nad kościołem św. Władze miasta protestanckiego starały się ograniczyć napływ katolików do miasta, ponieważ katolicy (jezuici i bracia dominikanie) kontrolowali już większość kościołów, pozostawiając jedynie obywateli protestanckich.

W 1677 r. pruski historyk i pedagog Christoph Hartknoch został zaproszony na stanowisko dyrektora Gimnazjum Toruńskiego, które piastował aż do śmierci w 1687 r. Hartknoch pisał historie Prus, w tym miast Prus Królewskich.

Podczas Wielkiej Wojny Północnej (1700-21) miasto było oblężone przez wojska szwedzkie. Restaurację Augusta Mocnego na Króla Polski przygotował w 1709 r. w traktacie toruńskim car rosyjski Piotr Wielki. W drugiej połowie XVII w., podobnie jak w przypadku wojen religijnych w całej Europie, nasiliły się napięcia między katolikami a protestantami. Na początku XVIII wieku około 50 procent ludności, zwłaszcza szlachty i klasy średniej, stanowili niemieckojęzyczni protestanci, podczas gdy pozostałe 50 procent stanowili polskojęzyczni rzymskokatolicy. Wpływ protestancki został następnie zahamowany po upadku Tumult of Thorn w 1724 roku.

Po II rozbiorze Polski w 1793 r. miasto zostało przyłączone do Prus (na krótko odzyskane przez Polaków w Księstwie Warszawskim w latach 1807-1815). W 1809 r. Toruń był skutecznie broniony przez Polaków przed Austriakami. W 1875 r. powstało Towarzystwo Naukowe w Toruniu, jedna z większych polskich instytucji zaboru pruskiego. W 1976 roku został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, jedną z najwyższych polskich odznaczeń.

Po I wojnie światowej Polska ogłosiła niepodległość i odzyskała kontrolę nad miastem. W okresie międzywojennym Toruń był stolicą województwa pomorskiego.